Đầu tư trái phiếu là gì? 4 Điều cơ bản bạn cần biết khi đầu tư

Việc mua bán trái phiếu là một trong những hình thức đầu tư chứng khoán phổ biến hiện nay. Đây được xem là cách làm giàu hiệu quả từ số tiền nhàn rỗi. Tuy nhiên, trước khi quyết định tham gia giao dịch thì nhà đầu tư cần hiểu rõ đầu tư trái phiếu là gì và một số thông tin cơ bản liên quan. Điều này đem lại sự chủ động, tiện ích và đảm bảo an toàn trong quá trình đầu tư. • Ý tưởng làm giàu • Cách chơi chứng khoán phái sinh • Chơi chứng khoán trên điện thoại

Đầu tư trái phiếu là gì?

So với hình thức đầu tư cổ phiếu khá phổ biến thì rất nhiều khách hàng vẫn chưa hiểu rõ khái niệm đầu tư trái phiếu gì. Thực tế, trái phiếu hiểu đơn giản là một chứng nhận về nghĩa vụ nợ của người phát hành trái phiếu phải trả cho người sở hữu trái phiếu. Khoản nợ này sẽ là một khoản tiền cụ thể tính theo mệnh giá của trái phiếu trong thời gian nhất định và mức lợi tức theo quy định. Đầu tư trái phiếu là việc tiến hành giao dịch mua bán trái phiếu. Trong đó, người đầu tư trái phiếu (mua trái phiếu) là người cho vay, còn người phát hành trái phiếu (chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính) là người bán trái phiếu, tức người đi vay. Nhà phát hành trái phiếu có nghĩa vụ phải thanh toán cho nhà đầu tư khoản nợ theo cam kết.

Lợi ích của việc đầu tư trái phiếu là gì?

Sau khi tìm hiểu đầu tư trái phiếu là gì, các khách hàng thường thắc mắc về những lợi ích mà họ có thể nhận được khi tham gia đầu tư trái phiếu. Một số lợi ích nổi bật phải kể đến như:

• Giúp nhà đầu tư có nguồn thu nhập từ tiền lãi đều đặn mà không bị ảnh hưởng bởi những biến động trên thị trường chứng khoán. Đây được xem là một trong những cách giúp nguồn tiền nhàn rỗi của bạn có thể sinh lời.
• Nhà đầu tư được đảm bảo quyền lợi về số tiền đầu tư của mình. Trường hợp xấu trong đầu tư trái phiếu là gì? Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, các chủ doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ phải ưu tiên thanh toán nợ trái phiếu trước. Còn các cổ đông chỉ được hưởng phần tài sản còn lại sau khi công ty thanh toán hết các khoản. Nhà đầu tư chỉ bị mất vốn đầu tư ban đầu nếu công ty đó không còn khả năng trả nợ và tài sản đảm bảo.
• Tính thanh khoản của hình thức đầu tư này cao hơn khi so với việc gửi tiết kiệm ngân hàng. Bạn có thể nhanh chóng tiến hành giao dịch thông qua các đại lý hỗ trợ chuyển nhượng trái phiếu.

4 Điều cơ bản mà khách hàng cần nắm rõ khi đầu tư trái phiếu là gì?

1. Phân loại trái phiếu

Ngoài việc tìm hiểu đầu tư trái phiếu gì, bạn cũng cần nắm rõ về các hình thức phân loại trái phiếu để lựa chọn phù hợp khi tiến hành đầu tư. Hiện nay, trái phiếu chủ yếu được phân loại theo 3 cách sau: Theo chủ thể phát hành:

• Trái phiếu doanh nghiệp: Loại trái phiếu này khá đa dạng, do công ty nhà nước, công ty TNHH, công ty cổ phần phát hành để huy động vốn hoạt động cho công ty.
• Trái phiếu ngân hàng hoặc tổ chức tài chính: Đây là loại trái phiếu được phát hành nhằm mục đích huy động vốn trong thời gian ngắn (thay vì hình thức gửi tiết kiệm đối với trái phiếu ngân hàng). 3 loại trái phiếu ngân hàng tốt nhất hiện nay là trái phiếu ngân hàng Vietcombank, VietinBank và Agribank.
• Trái phiếu Chính phủ: Đây là loại trái phiếu ít rủi ro nhất, được nhà nước huy động nhằm chi tiêu cho các hoạt động kinh tế, xã hội.

Theo hình thức trái phiếu:

• Trái phiếu vô danh: Đây là loại trái phiếu không có tên của nhà đầu tư, ngay cả sổ sách của các nhà phát hành trái phiếu cũng không có tên.
• Trái phiếu ghi danh: Ngược lại với trái phiếu vô danh, đây là loại trái phiếu có ghi tên của người mua và có tên trong sổ sách của nhà phát hành.

Theo lợi tức trái phiếu:

• Trái phiếu có lãi suất cố định: Là loại trái phiếu được xác định rõ ràng % lãi suất cố định theo mệnh giá.
• Trái phiếu có lãi suất biến đổi: Các nhà đầu tư trái phiếu này được trả lợi tức trong các kỳ khác nhau. Mức lợi tức được tính theo lãi suất theo số tham chiếu khác.
• Trái phiếu có lãi suất bằng không: Tức là nhà đầu tư mua loại trái phiếu này sẽ không nhận được lãi. Nhưng họ được mua trái phiếu với mức giá thấp hơn mệnh giá và được hoàn trả (bằng mệnh giá) khi đến thời gian đáo hạn.

2. Trái phiếu khác cổ phiếu như thế nào?

Khá nhiều nhà đầu tư nhầm lẫn giữa trái phiếu và cổ phiếu. Để phân biệt hai loại này, bạn cần dựa vào khái niệm cổ phiếu và đầu tư trái phiếu là gì. Khái niệm trái phiếu đã được nêu ở trên, vậy thì cổ phiếu là gì. Cổ phiếu (tên tiếng anh là share hoặc stock/ capital stock) là một loại chứng khoán, được phát hành dưới dạng chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử bởi công ty cổ phần (chỉ công ty cổ phần mới được phát hành cổ phiếu). Cổ phiếu giúp xác nhận quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư đối với hoạt động của công ty khi sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Dưới đây là bảng so sánh một vài sự khác nhau cơ bản giữa trái phiếu và cổ phiếu:

Cổ phiếu	Trái phiếu
Ghi nhận sự góp vốn của cá nhân, tổ chức	Ghi nhận nợ của công ty phát hành
Không lãi suất	Có lãi suất
Người giữ cổ phiếu là cổ đông, có quyền tham gia vào hoạt động kinh doanh	Người nắm giữ trái phiếu là chủ nợ, không có quyền tham gia vào hoạt động kinh doanh của công ty.
Không thời hạn, liên quan trực tiếp đến sự tồn tại của doanh nghiệp	Có thời hạn nhất định
Nguy cơ rủi ro cao	Ít rủi ro, phụ thuộc vào doanh nghiệp
Do công ty cổ phần phát hành.	Doanh nghiệp và Chính Phủ phát hành
Không thể chuyển sang trái phiếu	Có thể chuyển đổi sang cổ phiếu

(Nguồn: luathoangphi.vn)

3. Có nên đầu tư trái phiếu không?

Bên cạnh tìm kiếm đáp án cho câu hỏi “Đầu tư trái phiếu là gì?” thì một vấn đề khác mà khách hàng rất quan tâm đến là có nên đầu tư trái phiếu hay không. Thực tế, đây là một cách làm giàu có hiệu quả, đem lại cho nhà đầu tư số tiền lãi định kỳ. Và mức lãi suất không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Hơn nữa, việc đầu tư trái phiếu không có quá nhiều rủi ro như khi mua cổ phiếu. Ngoài ra, trái phiếu còn có loại được miễn thuế thu nhập. Vì thế, nếu bạn muốn tham gia đầu tư chứng khoán và muốn chọn một hướng đi có lợi nhuận an toàn thì bạn có thể xem xét đầu tư trái phiếu.

4. Rủi ro lãi suất trong đầu tư trái phiếu là gì?

Tuy nhiên, việc đầu tư sinh lời ở bất cứ lĩnh vực nào để đem lại những rủi ro nhất định. Vậy những rủi ro có thể xảy đến khi đầu tư trái phiếu là gì? - Về lãi suất: Mối quan hệ giữa lãi suất và giá trái phiếu có tỷ lệ nghịch. Khi lãi suất giảm, các nhà đầu tư thường nắm bắt cơ hội để thu lãi từ các trái phiếu có lãi suất cao. Điều này dẫn đến mức giá trái phiếu sẽ tăng. Ngược lại, khi lãi suất tăng, nhà đầu tư sẽ muốn bán đi trái phiếu có lãi suất thấp. Kết quả là làm giảm giá của trái phiếu xuống. - Về tín dụng: Tức là rủi ro nhà phát hành trái phiếu không có khả năng chi trả mệnh giá và lãi đúng hạn. - Về tái đầu tư: Nguyên nhân của tình trạng này là do lãi suất giảm và tổ chức phát hành sẽ thu mua lại trái phiếu trước thời điểm đáo hạn. Như thế, người sở hữu trái phiếu (chủ nợ) sẽ nhận được thanh toán gốc có giá trị cao hơn không đáng kể so với mệnh giá. – Về lạm phát: Nếu tình trạng lạm phát gia tăng thì sức mua trái phiếu của nhà đầu tư sẽ giảm, họ thậm chí còn có thể thu về lãi suất âm. - Về thanh khoản: Tức là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền. Có một khả năng rủi ro là nhà đầu tư không thể bán được trái phiếu nhanh chóng vì thị trường trái phiếu đó quá nhỏ. - Rủi ro xếp hạng: Nếu công ty phát hành trái phiếu bị xếp hạng tín dụng thấp thì ngân hàng hay tổ chức cho vay có thể áp dụng mức lãi suất cao cho khoản vay sau này của công ty. Điều này ảnh hưởng đến khả năng trả nợ với các trái chủ hiện tại cũng như gây tổn thất khi nhà đầu tư muốn bán trái phiếu.

Nên mua trái phiếu ngân hàng hay trái phiếu doanh nghiệp?

Như khi tìm hiểu đầu tư trái phiếu là gì, chúng ta biết rằng phân loại trái phiếu theo chủ thể phát hành sẽ có trái phiếu ngân hàng và trái phiếu doanh nghiệp. Vậy nhà đầu tư nên lựa chọn như thế nào? Một vài thông tin cơ bản giữa 2 loại đầu tư trái phiếu là gì:

• Lãi suất trái phiếu doanh nghiệp cao hơn trái phiếu ngân hàng, đồng nghĩa mức lợi nhuận thu về sẽ cao hơn.
• Rủi ro đầu tư trái phiếu là gì? Kèm theo lợi nhuận cao thì trái phiếu doanh nghiệp có nhiều rủi ro. Bởi khả năng phá sản của doanh nghiệp lớn hơn rất nhiều so với ngân hàng, dẫn đến khả năng không trả được nợ gốc được cho nhà đầu tư khá cao.
• Hơn nữa, trái phiếu của doanh nghiệp tính thanh khoản không cao

Nhìn chung, việc đầu tư trái phiếu doanh nghiệp có khả năng rủi ro cao, bạn nên cẩn trọng xem xét và cân nhắc kỹ càng trước khi đưa ra quyết định đầu tư trái phiếu là gì.

Cách đầu tư trái phiếu

Cách đầu tư trái phiếu qua các quỹ đầu tư

Đối với các nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm và không có thời gian nghiên cứu về thị trường trái phiếu thì quỹ mở trái phiếu là lựa chọn rất phù hợp. Quỹ đầu tư trái phiếu là quỹ mở được đầu tư chủ yếu (từ 80% giá trị ròng trở lên) vào các loại trái phiếu. Bạn có thể hiểu đơn giản giống như bạn gửi tiết kiệm ngân hàng, bạn đầu tư vào quỹ, chịu mức phí quản lý và nhận lãi suất (thường đầu tư vào quỹ cao hơn lãi suất gửi tiết kiệm). Để đầu tư vào quỹ mở, nhà đầu tư giao dịch tương tự như mở tài khoản tiền gửi ở ngân hàng. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều quỹ đầu tư trái phiếu đang tư vấn phát hành cho những doanh nghiệp lớn như: TCBF, VCBF, Bảo Thịnh VinaWealth (WFF), MB Bond, SSI, Bảo Việt, .. với mệnh giá chứng chỉ quỹ và số lượng chứng chỉ quỹ chào bán rất đa dạng. Các quỹ mở trái phiếu thường có lợi suất đầu tư dao động từ 6-11%/ năm. Giá của trái phiếu thường bị ảnh hưởng bởi xu hướng lãi suất, lượng cung cầu trái phiếu trên thị trường. Cụ thể như năm 2020, lãi suất tiền gửi có xu hướng giảm, dẫn đến ảnh hưởng đến giá trái phiếu (các quỹ trái phiếu có lợi suất đầu tư năm 2020 dưới 6.5%). >>> Xem chi tiết: Chứng chỉ quỹ là gì?

Giải thích một số thuật ngữ khi đầu tư trái phiếu qua quỹ

– NAV( Net Asset Value) là giá trị tài sản hiện tại đang có của quỹ mở, được xác định bằng tổng giá trị thị trường các tài sản và các khoản đầu tư do Quỹ sở hữu trừ đi các nghĩa vụ nợ của Quỹ được tính đến ngày gần nhất trước Ngày Định Giá. NAV/CCQlà giá chứng chỉ quỹ Lợi suất đầu tư hàng năm được tính bằng công thức tăng trưởng:

Trong đó: Giá cuối: giá trị cuối kỳ của chứng chỉ quỹ ( NAV/CCQ) Giá đầu: giá trị đầu kỳ của chứng chỉ quỹ ( NAV/CCQ) Tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm (CAGR) được tính bằng công thức:

Chỉ số CAGR nhằm để biểu thị mức độ sinh lời trung bình hàng năm theo từng mốc thời gian được lựa chọn. CAGR cho nhà đầu tư thấy được bức tranh tổng, số tiền lãi trung bình sinh ra trong một khoảng thời gian dài, thay vì chỉ tập trung vào ngắn hạn 1 năm.

Đầu tư trái phiếu trực tiếp

Đầu tư trực tiếp được hiểu là bạn đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp thông qua các tổ chức tư vấn ( công ty chứng khoán, ngân hàng,..). Lãi suất khi bạn tự đầu tư trực tiếp sẽ cao hơn đầu tư qua quỹ, đòi hỏi bạn phải hiểu biết về trái phiếu và nghiên cứu doanh nghiệp phát hành

3 bước đầu tư trái phiếu trực tiếp

Theo quy định mới nhất, từ ngày 1/1/2021 nhà đầu tư cá nhân mà không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, sẽ không được đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Vì vậy nhà đầu tư cá nhân có thể mua trái phiếu thông qua tổ chức trung gian phát hành. Nhà đầu tư chuyên nghiệp là ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, tổ chức kinh doanh bảo hiểm, tổ chức kinh doanh chứng khoán.

Bước 1: Lựa chọn tổ chức tư vấn phát hành

Trên 50% thị phần tư vấn phát hành TPDN tập trung tại 7 công ty lớn; TCBS dẫn đầu (19%), theo sau là VND, VPS, BSC, MBS, SHS, SSI với thị phần trung bình khoảng 5% – 6% mỗi công ty.

Nguồn: Fiin, HNX, TCBS Các tổ chức tư vấn phát hành mua khối lượng lớn trái phiếu từ doanh nghiệp (mua buôn), rồi bán lẻ lại cho các nhà đầu tư cá nhân (thông qua gói sản phẩm) và cắt hưởng 1 phần lợi nhuận trong lãi suất doanh nghiệp trả. Mức lợi suất của nhà đầu tư nhận được khi mua trái phiếu qua tổ chức tư vấn phát hành thấp hơn khoảng 2-3% so với mức lợi suất gốc của trái phiếu.

Bước 2: Lựa chọn trái phiếu

Khi đầu tư trái phiếu, việc đánh giá lợi nhuận của doanh nghiệp không quan trọng bằng khả năng chắc chắn trả nợ hay không. Bạn có thể phân tích qua 3 tiêu chí sau:

Bước 3: Mua trái phiếu

Quy trình mua trái phiếu thông qua các tổ chức tư vấn phát hành: Cách 1: Giao dịch trực tuyến Đăng ký giao dịch trực tuyến Cách 2: Giao dịch tại quầy giao dịch Nhà đầu tư mang theo CMND/CCCD/ Hộ chiếu đến quầy giao dịch của tổ chức tư vấn phát hành để được hướng dẫn Cách 3: Giao dịch qua chuyên viên môi giới Khách hàng trực tiếp liên lạc với chuyên viên môi giới để đăng ký giao dịch

Ví dụ minh họa: (Nguồn: iadvisor.tcbs.com.vn) Mua trái phiếu của tập đoàn Masan thông qua sản phẩm Trái phiếu iBond của TCBS

• Mệnh giá: 100,000 VND
• Ngày phát hành: 25/02/2020
• Ngày đáo hạn: 27/02/2023
• Coupon trái phiếu: Lãi suất đối với 02 (bốn) Kỳ Tính Lãi đầu tiên: 9.3% /năm; và (ii) Lãi suất đối với mỗi Kỳ Tính Lãi tiếp theo: Tổng của 2.5% /năm và Lãi Suất Tham Chiếu

Giả sử nhà đầu tư A mua trái phiếu Masan vào mua ngày 1/2/2021 Nếu giữ đến đáo hạn ngày 27/2/2023:

Nếu bán lại cho khách hàng tiếp theo vào ngày 1/5/2021

Trên đây chính là những thông tin bạn có thể tham khảo về việc đầu tư trái phiếu là gì cũng như một vài thông tin cần biết. Tùy theo nhu cầu và tình hình tài chính, bạn có thể lựa chọn cách đầu tư trái phiếu phù hợp, hiệu quả và đem lại lợi nhuận tốt nhất.